Vận tốc là gì? Vận tốc là một đại lượng quen thuộc trong vật lý dùng để mô tả sự chuyển động của các vật thể trong không gian. Nếu bạn còn đang băn khoăn về khái niệm vận tốc cũng như cách tính vận tốc thì bài viết này Wisevietnam sẽ giúp bạn giải đáp.
1. Vận tốc là gì?
Vận tốc là một đại lượng vật lý dùng để mô tả sự chuyển động của các vật thể trong không gian được xác định bởi độ lớn và phương hướng của vật.
Vận tốc của vật là tốc độ vật thay đổi vị trí so với hệ quy chiếu, vận tốc cũng là một hàm của thời gian.
Vận tốc sẽ tương đương với hướng chuyển động và tốc độ của một vật/ đối tượng xác định. Ví dụ như chiếc xe đang di chuyển 60km/h về hướng Tây Bắc.
Vận tốc ở đây còn được hiểu là vận tốc tuyến tính hay vận tốc dài, cần phân biệt với vận tốc góc.
2. Có mấy loại vận tốc?
Vận tốc là gì và có bao nhiêu loại vận tốc?
2.1. Vận tốc trong chuyển động thẳng đều
Vận tốc trong một chuyển động thẳng đều tức là chiều chuyển động và tốc độ của vật không có sự biến thiên theo thời gian. Do vậy, vector vận tốc không đổi và có một giá trị xác định.
2.2. Vận tốc trung bình
Vận tốc trung bình của vật được tính khi vận tốc của vật có sự thay đổi theo thời gian.
Người ta có thể tính vận tốc trung bình trong một thời gian xác định dựa vào tỉ số của sự thay đổi vị trí và khoảng thời gian cần tính. Vận tốc trung bình được tính theo công thức:
Trong đó:
- V là vận tốc trung bình.
- là vị trí đầu của điểm cần tính.
- là vị trí cuối của điểm cần tính.
- là thời điểm đầu.
- là thời điểm cuối.
- Phép trừ còn được gọi là độ dịch chuyển.
2.3. Vận tốc tức thời
Vận tốc tức thời mô tả tốc độ nhanh, chậm và phương chuyển động trên đường đi của vật tại một thời điểm xác định và cụ thể hơn vận tốc trung bình. Công thức tính vận tốc tức thời:
Với:
- V là vận tốc tức thời.
- r là một hàm số của thời gian mô tả vị trí.
- t là thời gian.
3. Vận tốc được đo bằng đơn vị nào?
Đơn vị phổ biến nhất thường được dùng để đo vận tốc là m/s (mét/giây). Ngoài ra, chúng ta còn các đơn vị đo khác như km/h hoặc km/s,..
Tuỳ thuộc vào đơn vị của thời gian và chiều dài mà quyết định đơn vị tính vận tốc.
Đơn vị hợp pháp nhất của vận tốc là m/s và km/h.
Để đo độ lớn của vận tốc người ta sử dụng dụng cụ tên là tốc kế, hay còn gọi là đồng hồ vận tốc. Dụng cụ này thường được gắn trên xe để đo vận tốc của xe.
Tham khảo thêm:
4. Vận tốc được tính theo công thức nào?
Vận tốc là gì và công thức của vận tốc là gì?
Vận tốc sẽ được tính theo công thức chung:
Với:
- V là vận tốc của quãng đường đi được.
- S là quãng đường di chuyển của vật.
- t là thời gian vật di chuyển trên quãng đường.
3. Tính chất của vận tốc là gì?
Vận tốc là gì và có tính chất gì?
Vận tốc có tính chất tương đối bởi trong cùng một chuyển động nhưng vật có thể mang những vận tốc khác nhau dựa vào từng thời điểm quan sát khác nhau.
Ví dụ: Một vật đang chuyển động so với vật khác nhưng lại có vận tốc bằng 0 với chính mình.
Để đo giá trị vận tốc, người ta thường gắn một trục toạ độ và một đồng hồ ở mỗi đài quan sát để xác định vị trí không gian và thời gian. Đồng hồ và hệ trục toạ độ được gọi là một hệ quy chiếu.
Với mỗi sự quan sát khác nhau, đều sẽ có hệ quy chiếu khác nhau. Vậy nên, vận tốc của một vật thể được xác định phụ thuộc và hệ quy chiếu ngay tại thời điểm được ghi nhận về vị trí và thời gian.
4. Vận tốc khác gì so với tốc độ?
Vận tốc là gì và có gì khác so với định nghĩa tốc độ?
Không giống như tốc độ, vận tốc là một vector có hướng xác định trong khi tốc độ lại là một đại lượng vô hướng.
Tốc độ chính là biểu trưng cho độ lớn của vận tốc.
Ví dụ: Một xe gắn máy đang di chuyển trên một đường tròn với vận tốc 60km/h có tốc độ không thay đổi. Khi đi hết một đường tròn, tốc độ của đường tròn vẫn giữ nguyên còn vận tốc sẽ về 0 vì chiếc xe đã đi về vị trí ban đầu.
Tham khảo các sản phẩm Wise đang cung cấp tại thị trường Việt Nam: